PERSBERICHTEN |
|||||||||||||||||||||||||
EEN TIK VOOR EXTREEM WINTERWEER
|
Het ienimini stipje geprojecteerd. | De mini-eclips trok veel belangstellenden naar het MEC. |
Door Brigit Ensing
MAARSSEN
De minizonsverduistering trok heel wat belangstellenden. Ruim 150 mensen namen een kijkje bij het Milieu Educatief Centrum (MEC) waar weeramateur Ton Lindemann een telescoop had klaarstaan die de zon en Venus weerspiegelde op een vel papier. Met behulp van een filter zagen de belangstellenden Venus voor de zon langs gaan als een zwart stipje dat langzaam beweegt.
Tevens was een aantal leerlingen van basisscholen naar dit unieke fenomeen gaan kijken, immers het komt maar eens in de 120 jaar voor dat Venus en de aarde op een lijn met de zon staan. Belangstellend kijken zij naar het stipje en zijn verbaasd dat het maar zo klein is. Ton legt de leerlingen uit dat de weerspiegeling de juiste verhouding heeft en dat Venus, hoewel groot in het niet valt bij de zon. "Kijk", legt hij uit met een voorbeeld, "hierop zie je waarom je deze eclips maar eens in de 120 jaar ziet. Venus heeft een kortere bocht dan de aarde, en daardoor staan ze maar zelden in dezelfde lijn als nu. Jullie kinderen gaan dit niet mee maken, waarschijnlijk jullie kleinkinderen wel. Want pas in 2117 staat is er weer een minizonsverduistering te zien" Verbaasd zijn ze wel, maar ook willen ze weten waarom je alleen in de zon mag kijken met een eclipsbrilletje of een lasglas 13. Ton laat zien wat er gebeurt als je niet beschermd de zon in kijkt, een wit papiertje laat hij voor de telescoop, deze begint te branden, "Dat gebeurt er ook met je ogen, deze bestaan uit vocht en wat gaat koken en dat is niet meer te herstellen" legt hij de aanwezigen uit." Onderwijl maakt Lindemann om het kwartier foto's om er vervolgens een filmpje van te maken voor zijn website. Eveneens laat hij op de computer via een simulatie zien hoe de vorige minizonsverduistering van 1882 ging en heeft hij een fotocollage meegenomen met tekst en uitleg die de belangstellenden kunnen lezen. "Ik had het ook rustig in mijn achtertuin kunnen gaan bekijken", vertelt Ton Lindemann. "Maar het leuke is toch wel om dit aan meer mensen te laten zien. Het is once in a lifetime, dit krijgt je nooit meer te zien. Daarbij hebben we ook veel geluk met het weer, het is zo prima te volgen".
"Het is welienimini", laten een aantal leerlingen weten, ze verdringen bij elkaar om dit unieke moment mee te maken en willen allen graag met het eclipsbrilletje kijken om het fenomeen te zien. Ondertussen komen steeds meer belangstellenden kijken naar de minizonsverduistering die na rond half twee afgelopen is.
Op dinsdagochtend 8 juni was er voor de leerlingen van groep 7 van basisschool De Witte Roos een zeldzaam hemelverschijnsel waarneembaar. De planeet Venus stond die dag enkele uren voor de zon. Deze eclips was veilig te volgen via de telescoop op een projectiescherm. Ton Lindemann was aanwezig om informatie te geven over hetgeen te zien was. Ook konden de leerlingen van groep 7 door een lasvenster naar het hemelverschijnsel kijken.
Door Birgit Ensing
MAARSSEN
Wie door het park van Maarssenbroek wandelt valt het misschien in eerste instantie niet op. Maar wanneer je beter oplet zie je toch opvallend veel kale takken en dunne twijgjes, de eerste uitlopers zijn dood. Lianen zijn zichtbaar en je kunt bijna dwars door het bos kijken.
Ton Lindemann: "Deze boom had ik al opgegeven"
Met de vele regenbuien in deze periode kunnen wandelaars zich misschien meer niet voorstellen hoe het vorig jaar was. Grote periodes van droogte met weinig buien en tropische temperaturen. "Juist die combinatie is funest voor een groot aantal bomen", legt IVN'er en weeramateur Ton Lindemann uit. "Maar het is ook weer plaatsafhankelijk en hoe diep de boom geworteld is en of er voldoende grondwater aanwezig is. Het is de lijn Montfoort, Vechtstreek tot Hilversum die vorig jaar extreme droogte heeft gekend." Een wandeling door het park met deze sympathieke gids van het IVN laat zien dat toch een groot aantal bomen duidelijk heeft geleden onder de lange, droge periode vorig jaar. "Je ziet veel kale takken aan de onderkant van de boom met daar boven wel weer groen. Een boom richt zich naar het licht, dus de kruin van de boom heeft veelal nog wel genoeg bladeren." Ondertussen laat Lindemann zien dat het inderdaad droge takken zijn, die je zo kan afbreken. "Kijk," legt hij uit, "hier zie je dat knoppen zich nauwelijks hebben kunnen ontwikkelen. Grote bomen als oude eiken hebben zo'n 300 liter water per dag nodig om te overleven. Een beetje droogte is niet erg, maar wanneer er meer water verdampt via de bladeren dan aangevoerd kan worden via de wortels ontstaat waterstress. De bladeren verdrogen, knoppen krijgen geen water meer en kunnen zich daardoor niet ontwikkelen. Ondanks dat het water zich op een relatief kleine afstand bevindt is het grondwaterpeil te laag om nog voor voldoende wateraanvoer te zorgen." Lindemann legt de overlevingstrategie van de bomen uit, ze redden het wel maar het model van de boom is eraan, volgens hem. "Kijk je ziet heel veel droge plekken, terwijl vorig jaar hier nog allemaal groen was. En je ziet lianen, terwijl je die onder normale omstandigheden niet veel ziet, erg florissant zien ze er dan ook niet uit." Ondertussen laat hij twee bladeren van eikenbomen zien. Een die het wel goed heeft gedaan en waarvan de bladeren een volwassen grootte hebben, terwijl de boom die er tegenover staat veel kleinere bladeren heeft. "Als IVN'er bemerk je toch bepaalde ontwikkelingen. De grond droogt uit door de hoge temperaturen. Normaal zijn de maanden juni, juli en augustus de natste maanden van het jaar en valt er gemiddeld zo'n 200 millimeter. Maar vorig jaar is maar 62,4 millimeter water gevallen in deze drie maanden. Waarbij augustus er uitspringt met maar 13,8 millimeter water terwijl dat normaliter zo'n 58 millimeter is. Dan snap je wel dat het echt extreem droog geweest is vorig jaar, met hoge temperaturen. Een van de oorzaken kan ook zijn dat de bovenlaag weggemaaid is, maar maaien is nu eenmaal noodzakelijk. Door de brandende zon op het relatief kale aardoppervlak kan de ondergrond te snel uitgedroogd zijn geraakt." Eveneens zien de beuken van het beukenlaantje er weinig florissant uit, het zijn bijna treurbeuken geworden. "Het aparte aan beukenbomen is dat ze niet graag met hun voeten in het water staan, maar extreme droogte zoals vorig jaar kunnen ze ook niet verdragen, vandaar dat ze er weinig florissant bijstaan."
[correctie: De verslaggeefster maakt hier een vergissing; Er staan langs het pad eiken en bedoeld wordt het eikenlaantje. Verder is een vergelijking gemaakt met bomen die letterlijk kunnen verzuipen en daardoor ook afsterven. Berken kunnen er niet tegen om met hun voeten in het water staan].
Een eind verder wijst Ton Lindemann op een boom die apart staat. "Kijk, die had ik eigenlijk al opgegeven, maar gelukkig is hij wel teruggekomen en heeft de kruin nog bladeren. Je ziet wel dat de verwering verder gaat, de bast is er op sommige plaatsen vanaf. Maar als het weer gewoon blijft zoals nu met af en toe een bui dan gaat het wel goed. Het gros van de bomen overleeft het wel hoor en komend najaar met een flinke storm breken de dode takken vanzelf wel weer af."
DE WEERHUISJES MOGEN NAAR DE ZOLDER, DEZE ZOMER KIJKEN WE ZELF WANNEER EN HOE HEVIG DE BUI LOSBARST.
DE NATUUR IS DE BESTE WEERVOORSPELLERCumulus met kantelen, agressieve steekvliegen en bijen die de korf opzoeken. Wolken en dieren zeggen meer over het weer dan Buienradar.nl.
Er zijn mensen die menen dat veel eikeltjes aan de bomen duiden op een strenge winter. Dat vind ik flauwekul. -Dirk van de Meer |
Als het warm moet zijn, dan graag met donder en bliksem. Het kan mij niet spectaculair genoeg zijn. -Ton Lindemann |
Weeramateurs als Dirk van der Meer en Ton Lindemann hebben geen buienradar.nl nodig om te weten wat voor weer het wordt. Ze kijken gewoon naar boven.
Au!" Op een bankje bij het Sneekermeer wordt weeramateur Dirk van der Meer (53) plots hard gebeten. Door een steekvlieg op de ontblootte rechterkant van zijn scheenbeen. Er ontstaat direct een rode bult. Menigeen zal het drommelse insect vervolgens vervloeken. Van der Meer niet. "Als zo'n vlieg bijt, is dat een teken van onstabiel weer. Er kan straks best een buitje vallen," reageert hij koeltjes.
Hij wil maar zeggen: je kunt uit veel in de natuur opmaken wat het weer gaat doen. Dus ook uit pijnlijke insectenbeten. Van der Meer heeft een weerstation in zijn tuin, maar hij is ook het type dat het weer voorspelt op basis van zijn zintuigen en een flinke dosis boerenverstand. Als er onweer op komst is, krijgt hij steevast hoofdpijn. En wanneer er een weeromslag is, heeft hij last van zijn botten. Bovenal is de natuur zijn raadgever.
Daarom struint hij graag rond in het groen rond Sneek en observeert hij geduldig het gedrag van de dieren die er zich ophouden. Zoals de eenden die op het water drijven. Of de boerenzwaluwen die over de aangrenzende weilanden scheren. Ja, hoe zat het ook alweer met die vogels? "Als de zwaluwen laag vliegen zoals nu het geval is, dan is er kans op regen," legt hij uit. "Vliegen ze hoog, dan kun je ervan uitgaan dat het mooi weer blijft." Terwijl we kijken hoe de vogels jacht maken op insecten, neemt de bewolking boven het meer toe.
Het weer is ons meest gebezigde gespreksonderwerp. Geen mens laat het onverlet. Bij een hittegolf puffen we met zijn allen dat het zo vreselijk warm is. En op een druilerige dag vragen we ons af wanneer de regen in hemelsnaam eens stopt. Dat was in, pak-'m-beet, de Middeleeuwen al zo en het is nu niet anders.
Wat wél veranderd is, is de manier waarop we de weersverwachting tot ons nemen. Eén klik op de muisknop en we lezen van het computerscherm af of er bij ons een bui zal vallen. Buienradar.nl was vorig jaar wederom de meest geraadpleegde website wat het weer betreft. De term is inmiddels zo ingeburgerd, dat wie de Van Dale er op naslaat, het volgende hierover vindt: bui*en*ra*dar 'radarscherm waarop valt te zien waar actieve neerslaggebieden zich bevinden en hoe die zich verplaatsen'.
Dat mensen klakkeloos de verwachtingen van Buienradar.nl en andere weersites overnemen, steekt Dirk. Die weerberichten en neerslaggebieden willen volgens hem nogal eens een vertekend beeld geven. Door de veranderlijke luchtstromingen kan de bui best vijf kilometer verderop vallen. Of andersom. Dirk: "Mensen gaan bij een loodgrijze hemel zonder paraplu naar buiten, omdat volgens hen zo'n weersite laat zien dat het droog blijft. Dan denk ik: kijk even naar boven en je weet wat je kan verwachten."
Maar goed, enige kennis van zaken is een must. Want hoe interpreteren we de signalen die het weer afgeeft? Zonnig, stabiel weer laat zich makkelijk raden. De lucht boven de tuin van Ton Lindemann (52) in Maarssen, nabij Utrecht, is strakblauw. Er is nauwelijks wind en het is een graadje of 25. Prima omstandigheden voor een koud glas bier onder de luifel en het ontsteken van de barbecue later in de middag. Maar als weerman pur sang vindt Lindemann warme zomerdagen 'saai'. "Ik heb liever 13 graden op dit moment. Dan gebeurt er veel meer in de lucht. Ik houd van onstuimig weer. En als het dan toch warm moet zijn, dan graag met donder en bliksem, hagel en vooral veel neerslag. Het kan me niet spectaculair genoeg zijn."
Net als Van der Meer heeft Lindemann een modern weerstation in zijn tuin en worden van daaruit klimatologische ge¬gevens direct naar zijn computer overgeheveld. Zo weet hij op elk moment wat de temperatuur, de luchtvochtig¬heid en windsnelheid zijn. Maar bovenal 'leest' Lindeman graag de wolken. "Weerkaarten geven aan wat het weer nu en op de langere termijn doet. .Met het observeren van de wolken waag je je aan nowcasting: je maakt een verwachting voor de komende uren." Ook als Buienradar.nl neerslag laat zien, hoeft dat volgens hem niet te betekenen dat de druppels werkelijk op ons hoofd kletteren. "Soms is de lucht onder de wolken zo droog dat er régen valt, maar deze al is verdampt voordat het aardoppervlak wordt bereikt."
Hij heeft inmiddels jaren ervaring met het interpreteren van wolken en kan daaraan conclusies verbinden. Zo zijn stapelwolken met kantelen vaak indicaties voor de komst van fikse buien 'mogelijk gepaard met onweer'. Sluierbewolking die hoog in de hemel uit elkaar waait, is weer een signaal voor stabiel weer.
Zijn er nog verschijnselen waar we als zonaanbidders voor moeten waken? "Nou, als je op een stralende dag met de picknickmand naar het strand gaat en het wordt boven de laatste duinrij mistig, kun je beter omdraaien. Dan wordt het niks meer." Dat is niet koffiedik kijken: er zit een logische, wetenschappelijke verklaring achter. "Het zeewater is op dat moment aanmerkelijk kouder dan de luchttemperatuur boven land. Warme lucht wordt met oostenwind de koude zee opgeblazen, koelt af en de waterdamp in deze lucht condenseert. Vergelijk dat met het beslaan van koude spiegels in warme, vochtige dduchecabines. Er ontstaat mist. Het is deze kille mist die dé dag van de badgast kan verpesten."
Voor leken is het niet altijd even makkelijk om de wolken te lezen. Soms staat het gezonde verstand daarvoor zelfs in de weg. Lindemann neemt in de huiskamer plaats achter de computer en toont een foto van regenbuien boven de woonwijk. Een donkergrijs deel op de voorgrond en lichtgrijs erachter.
"Waar regent het nu?" vraagt hij. Het gevoel zegt uit de donkerste wolken. "Mis! Neerslag heeft een lichtere kleur. Dus uit het achterste gedeelte regent het." Met zulke kennis hoef je je voortaan niet meer te laten verrassen als je de hond wilt uitlaten. "Het is gewoon een kwestie van even inschatten hoe snel de neerslag op je afkomt."
Boven het Sneekermeer is de bewolking verder toegenomen. Een plensbui zit er volgens Dirk van der Meer echter vooralsnog niet in. "Dat zie je aan de vogels," merkt hij op. "Vijf tot tien minuten voor het begint te hozen, zoeken ze al beschutting. Bij een licht buitje vliegen ze gewoon door." Bijen schijnen ook met z'n allen in de korf te kruipen, als ér slecht weer op komst is.
Aan de hand van zulk diergedrag is het weer op de korte termijn te voorspellen. De dieren voelen de verande¬ringen sneller aan dan wij, meent hij. De dagelijkse observaties in de natuur worden tezamen met meetresultaten van zijn weerstation verwerkt tot een weerbericht voor Sneek en omstreken. Dat doet hij nu zo'n zeven jaar en zeker met de Sneekweek stemmen veel mensen op hem af.
Met verwachtingen op de lange termijn heeft Van der Meer weinig op. Hij wijst naar de vegetatie aan de oever. "Kijk, er zijn mensen die menen dat veel eikeltjes aan de bomen duiden op een strenge winter. Dat vind ik flauwekul." Het weer op de lange termijn blijft onberekenbaar. Zoals hij ook de weermodellen op de computer 'met een knipoog' bekijkt. "Godzijdank klopt het niet altijd. En dat is maar goed ook. Als we alles van tevoren zouden weten, was er weinig aan."
In het bijzonder na een warme, zomerse periode waarbij koelere oceaaniucht zich aan West-Europa opdringt, kan er gevaarlijk weer optreden met onweersbuien, zware windstoten, regenoverlast en hagel. De volgende beelden en richtlijnen geven aan waar je op moet letten:
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Klik op de afbeelding voor een groter formaat |
Door Tony Jacobs
Weinig kan weerhobbyist Ton Lindemann uit Maarssen gelukkiger maken dan sneeuw. Met een strenge winter in het vooruitzicht breken er spannende, maar vooral ieuke tijden aan voor de sneeuwliefhebbers in Midden-Nederland.
Had u deze sneeuwval nu al verwacht?
"Ik voorspelde vorige week woensdag dat er deze week sneeuw zou vallen. Als weeramateur kan je verschillende gegevens inzien. Daarbij heb ik een 'weerhut' in mijn tuin, waar een thermometer en andere meetinstrumenten staan. Deze zijn verbonden met een zender, op zonne-energie, die de informatie naar mijn computer stuurt."
Hoe leuk is dit weer voor u?
"Hartstikke leuk. Vooral nu de sneeuw zo vroeg, nog voor Sinterklaas, is gevallen. Dit is in geen tien jaar meer gebeurd, dus ik ben best onder de indruk. Als je kijkt naar de afgelopen tien, vijftien jaar is dit natuurlijk wel verrassend. Maar echt uitzonderlijk is het niet, als je het patroon van de afgelopen honderd jaar bekijkt."
[correctie: Er had moeten staan dat de vroege sneeuw met de langdurige koude inval begin december de afgelopen tien-, vijftien jaar in Utrecht niet is voorgekomen, Tony Jacobs heeft dit niet veranderd op mijn advies]
Sommige mensen zitten helemaal niet te wachten op de sneeuw...
"Ken je die oude weerspreuk? Van sneeuw heb je drie keer last: wanneer het valt, wanneer het ligt en als het verdwijnt."
U bent waarschijnlijk één van de weinigen die een warm gevoel krijgt van de winter...
"Met sneeuwval zit ik de hele tijd voor het raam. Van de zomer moet ik niets hebben, dan loop ik echt met mijn ziel onder mijn arm. Als ik het alleen voor het zeggen had ging ik liever op vakantie naar IJsland dan naar bijvoorbeeld Ibiza. Alleen al het witte landschap! Wanneer het avond is blijft het landschap door de sneeuw licht. Daar komt bij dat, als het goed vriest, de geluiden in het bos veel duidelijker te horen zijn. Dat komt, doordat een harde kale bevroren grond het geluid beter terugkaatst. Als er een mooie sneeuwdeken overheen gevallen is, worden de tonen juist zachter. Daar moetje eens op letten."
copyright RTV Utrecht, geplaatst met toestemming.
Trailer
Valkenkamp, Reigerskamp, Zwanenkamp…Henk snapt het allemaal niet meer en is het Bison? Eh.. Zebra? – spoor bijster. Alles in Maarssenbroek lijkt wel een dierennaam te hebben. In de tweede aflevering van het nieuwe Westbroek! doet Henk zijn best om niet te verdwalen en gaat hij aan de hand van jullie tips op onderzoek uit in de verschillende 'kampen'.
In Reigerskamp gaat Henk langs bij een dierenhotel en in Valkenkamp bezoekt hij amateurweerman Ton Lindemann. Ton heeft een eigen weerstation in zijn tuin nagemaakt en zijn waarnemingen zijn haast net zo nauwkeurig als die van het KNMI. Henk dwaalt af naar kinderboerderij Otterspoor en sluit vriendschap met de dieren in Maarssenbroek. Ook ontdekt hij dat in de gewone wijk Zwanenkamp, hele ongewone diertjes zitten.
Wilt u Henk eens uitnodigen om met uw bijzondere project of hobby te laten kennismaken? Of kent u iemand waar hij echt een keer langs moet? Stuur dan een mail naar Westbroek@rtvutrecht.nl: het kan dan zomaar gebeuren dat Henk bij u over de vloer komt. Volgende week is hij in Veenendaal.
Ook een eigen weerstation maken? Kik <hier>
Interview over de droogte in het voorjaar van 2011 en het Paasweer. Klik voor het fragment op de grammofoon links.
Website publicatie op www.nrc.nl; Indien de link niet meer werkt is hier een download beschikbaar.
Copyright EO
Trailer
Hoe voorspelden boeren vroeger, zonder tv en internet, het weer eigenlijk? Precies zoals natuurweerman Ton Lindeman het nu nog steeds doet, door observatie van de natuur. Herman snuffelt wat aan een schaap, maakt kennis met de Tjif Tjaf, legt zijn oor op het gras en ondervindt aan den lijve welke verrassende informatie de natuur voor ons heeft als het gaat om de weersvoorspelling.
Column geschreven naar aanleiding van de bovenstaande EO-uitzending.
Website publicatie op www.volkskrant.nl; Indien de link niet meer werkt is hier een download beschikbaar.
In navolging van een door mij gehouden voordracht gehouden op een symposium te Warffum (Gr) op 10 december 2016 over de Kerstvloed van 1717 werd een voor Oost-Friesland bijgewerkte versie gegeven in de Johannes a Lasco Bibliothek te Emden op 12 december 2017.
De presentatie van 2016 kan hier ingezien worden en de Duitse versie hier.
Copyright NDR