DIGITALE BIBLIOTHEEK

ARATUS SOLENSIS - PHAINOMENA

Titel: Phainomena
Auteur: Aratus Solensis
Plaats van uitgave / Jaar: Griekenland / 3e eeuw BC.

Phaenomena interprete Claudio Germanico Caesare (084X); via Universiteits Bibliotheek Leiden.

Cicero (08XX); Aratea; via British Library.

Aratus - Germanico, copie St. Bertin (10XX); via e-cocides (Zwitserland).

Grotius, H -, 1600; Syntagma arateorum (259 MB); via ETH-Bibliothek (Zwitserland).

Lamb, J -, 1848;The Phenomena and Diosemeia of Aratus (7 Mb); via Internet Archive (USA).

Poste, E -, 1880; The skies and Weatherforecasts of Aratus (2 Mb); via Internet Archive (USA).

De reproducties op deze pagina zijn geplaatst onder licentie. Bekijk de eventuele Creative Commons gebruiksvoorwaarden op de site van de rechthebbende.

 

---

Aratus, ook wel Aratos van Cilicië werd geboren in 315 v.Chr. te Soloi en overleed in 245 v.Chr. De Griekse dichter is vooral bekend vanwege zijn leerdicht Phainomena. In dit poetische werk wordt de sterrenhemel beschreven naar de stand van de wetenschap in zijn tijd. Het dichtwerk bevat tal van mythologische beschrijving van sterrenbeelden en andere hemellichamen. In de Phainomena wordt ook een groot deel gewijd aan de weersverschijnselen.
De Phainomena wordt ook wel kortweg Aratus genoemd en is veelvuldig gekopieerd. Al in de Romeinse tijd heeft Claudius Germanicus een kopie gemaakt van dit werk. Deze editie is in Noord Frankrijk opnieuw gekopieerd in de 9e eeuw en verlucht met fraaie iconen. De Phainomena kwam in 1600 in handen van Hugo de Groot (ook wel Grotius). In zijn Syntagma arateorum zijn de iconen als gravures opgenomen. Rond 1690 kwam Phainomena, na een tijd in Zweden gelegen te hebben, in handen van de Leidse Universiteit.
Helaas is het origineel niet meer compleet. Hieronder staan de iconen van de Phainomena naast de gravures van de Groot. Er zijn nog veel meer kopieën van de Phainomena. De twee andere hier opgenomen zijn de versie van Cicero en de bewerking van het Zwiterse klooster St. Bertin. Beiden zijn verre van volledig.

Het sterrenbeeld de Zwaan in de kopie van Cicero (links) en St. Bertin (rechts).

De editie van Cicero stamt ook uit de 9e eeuw. De afbeeldingen van de sterrenbeelden in deze kopie zijn voor opgevuld met teksten uit de leerdichten. De St. Bertin kopie is in de 11e eeuw gemaakt en bevat fraaie ingekleurde iconen. Beide versies bezitten een kaart van de sterrenhemel met de posities van de sterrenbeelden. In de Leidse Aratus ontbreekt zo'n overzichtskaart.
Deze overzichtskaarten laten de plaats van de sterrenhemel zien zoals die op een globe zichtbaar zouden zijn, in spiegelbeeld. De evenwijdige circels op de kaarten komen overeen met van binnen naar buiten: noordelijke poolcirkel, kreeftskeerkring, evenaar, steenbokskeerkring en de zuidelijke poolcircel. Verder wordt de ecliptica met de dierenriem weergegeven. De laatste circel, extreem uit het midden geeft de positie van de Melkweg aan. Globes van de sterrenhemel werden in de Oudheid veelvuldig gemaakt, zie Farnese Atlas.

In het downloadoverzicht staan ook twee edities van de Aratus in een Engelse vertaling uit de 19e eeuw, echter zonder gravures.

KAARTEN

Klik op de afbeelding naar keuze voor een groter formaat.

Editie Grotius 1600		Editie Germanicus 084X
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39