Nederlands English Home Contact Disclaimer Sitemap Nieuw/New

REGENPROJECT

INLEIDING

De Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie bestaat uit enthousiaste groep weergeïnteresseerden, die veelal ook weerkundige metingen verrichten. Vaak hebben deze leden ook een eigen weerstation in de tuin opgesteld, waar onder meer ook de neerslaghoeveelheden gemeten worden. Binnen de regio Utrecht hebben enkele leden het plan opgevat om de neerslagverschillen in de provincie Utrecht in kaart te brengen. Doel van dit project is om na te gaan of stedelijke bebouwing, industrie, grondsoorten en grondgebruik invloed hebben in de neerslaghoeveelheden uit met name buien. Enkele leden uit de regio Utrecht hebben het vermoeden dat met name de stad Utrecht een katalysator is voor het ontstaan van buien en het activeren van onweer e.d. Vanuit Maarssen-Broek gezien trekken veel (onweers)buien via een traject van ZW over Z naar NO. Een zelfde verschijnsel treedt op in Houten, waar veel buien noordelijk voorbij trekken. We willen dit vermoeden graag toetsen. Anderzijds willen we voorts het effect van de Heuvelrug en het rivierengebied op de neerslag bestuderen. Dit kan daarom een langdurig project worden met een doorlooptijd van meerdere jaren.
Ook u als lezer van deze weerpagina willen wij uitnodigen om mee te doen. Wij streven naar een zo hoog mogelijke dichtheid, met ten minste in elke plaats een station. Plattelands lokatie's zijn uiteraard ook welkom. Hierbij denken we vooral ook aan agrarische bedrijven die wellicht beroepshalve metingen verrichten. Deelname is beslist niet moeilijk, leerzaam zelfs en het geeft voldoening om zelf na te kunnen gaan hoeveel of hoe hard het geregend heeft. Waar wij als Nederlanders de mond vol hebben over het weer, kunt u dan meepraten met eigen waarnemingen!
Voor deelname volstaat de meest eenvoudige bekende goedkope groene regenmeter. Deze zijn verkrijgbaar bij een tuincentrum voor een enkele guldens. Het enigste wat u hoeft te doen is dagelijks om 20:00 uur zomertijd of 19:00 uur wintertijd in de regenmeter te kijken hoeveel neerslag er gevallen is, dit te noteren en periodiek te rapporteren via e-mail. Een klusje van een paar tellen. Verder zijn er voor u geen (deelname)kosten.
Meer informatie voor dit project krijgt u via e-mail. Opgeven kan op dezelfde informatienummers. Deze pagina bevat ook een uitgebreide waarnemingsinstructie met veel tips Na opgave ontvangt u een spreadsheet-schema om de waarnemingen in te kunnen sturen, zodat de gegevens automatisch verwerkt kunnen worden. Voor deelname moet u daarom ten minste ook de beschikking hebben over een PC met bijvoorbeeld Excell, Lotus 1-2-3 of Quattro Pro. Bij voorkeur heeft u ook toegang tot e-mail. Ook als u niet in staat bent dagelijks waarnemingen te doen, zijn we toch geïnteresseerd in die dagen dat u wel metingen kunt verrichten.

AANMELDING

Besluit u mee te doen aan ons project, dan ontvangt u een twee spreadsheetschema's. Een schema is bedoeld voor het inzenden van uw waarnemingen, de ander is een hulpmiddel voor het doen van waarnemingen. Deze schema's is zijn in Excel formaat, maar gemaakt in Quattro Pro. De lay out kan hierdoor iets anders overkomen dan gewend bent. Gebruikt U een andere spreadsheet dan Excel, dan even en type/merk/versie aangeven. U krijgt dan een aangepaste versie.

De te ontvangen bestanden zijn;

  • [stationsaanduiding].xls
  • regenmeter.xls

Het doel van deze instructies is om er voor te zorgen we allemaal zoveel mogelijk onder dezelfde condities waarnemingen doen, zodat ze onderling vergelijkbaar zijn. Bovendien bevordert dat de verwerking van de gegevens.
Al onze bestanden zijn gecontroleerd op virussen middels Norton AntiVirus en de laatste virusdefinities. Wij verwachten dat ook de retourkomende bestanden vrij zijn van virussen.
Bij deelname is er een gouden stelregel: Het enthousiasme van de deelnemers staat voorop. Mochten er onverhoopt moeilijkheden of onduidelijkheden zijn, laat het ons dan even weten. Voor de meeste problemen zijn wel oplossingen te verzinnen.

OPSTELLING REGENMETER

De regenmeter dient zover mogelijk van bebouwing, bomen, struiken, schuttingen e.d. opgesteld te worden. Indien mogelijk scheerwind zoveel als mogelijk tegengaan. Kan de opstelling wegens hindernissen niet op de grond plaats vinden, dan is te overwegen deze op het dak van de schuur of aan de schutting te plaatsen, zodanig dat de opening van de regenmeter ten minste gelijk valt met de hoogte van de schutting.

Bescherming tegen vorst
Een nadeel van de plastiek regenmeters is, is dat zij bij vorst kapot kunnen vriezen. Dit gebeurt doorgaans alleen als er water in is blijven staan. Omdat ijs een groter volume heeft dan water, en omdat water van bovenaf dichtvriest kunnen er barsten ontstaan in de regenmeter. Hierdoor ontstaat lekkage en kan er niet meer mee gemeten worden.
Daarom, leeg de regenmeter wat vaker bij vorst en tel alle neerslag voor een dag bij elkaar op waarnemingstijd. Zorg in elk geval zoveel mogelijk voor een lege regenmeter als de vorst invalt. In de winter kan de vorst ook midden op de dag zijn intrede doen.

Tip: Doe om 19 uur een zoutoplossing van ter grootte van 5 mm of meer in de regenmeter als er (nacht)vorst verwacht wordt. Het voorkomt bevriezing tot temperaturen van -3°C. Als er meer vorst verwacht wordt heeft het geen zin omdat er normaal gesproken dan ook geen vloeibare neerslag meer hoeft te worden opgevangen. Verminder bij aftapping de regenvangst met de bekende toegevoegde zoutoplossing. Als het budget het toelaat zorg dan voor een reserve exemplaar.

METEN VAN NEERSLAG

In principe kan elke trechter met gesloten opvangbak of fles als regenmeter gebruikt worden. Maar handiger is om een eenvoudige groene regenmeter (model Ubbink, verkrijgbaar bij tuincentra) te gebruiken. Heeft U een officiële regenmeter tot Uw beschikking, dan is dat natuurlijk een pré. Elke dag om 19:00 MET (Wintertijd) of om 20:00 MEZT (Zomertijd) moet de neerslag worden gemeten. Ook als het regent, toch de regenmeter om deze tijd aftappen. Niet wachten tot het weer droog is.
Het meten van de neerslag kan twee manieren gebeuren. Welke van de onderstaande methoden u gebruikt laten we aan u over. De eerste methode is de eenvoudigste, de tweede vraagt wat meer aandacht en extra hulpmiddelen.
Bij gebruik van de groene regenmeter kan direct worden afgelezen hoeveel regen er gevallen is. Maak een goede schatting tot op 0,1 mm nauwkeurig. Water kruipt tegen de rand van de regenmeter omhoog, maar neem zoveel mogelijk het rechte deel van het oppervlakniveau als maatstaf. Het eventuele verlies is marginaal.

Hulpmiddelen:
A regenmeter,
B trechter,
C verzamelbak,
D maatglas,
E ml-spuit.

Wilt u nauwkeurige waarnemingen verrichten dan is een ml-spuit of pipet en een ml-maatglas met onderverdeling van ten minste 0,1 ml nodig. Dit heeft u ook nodig als u meet met een trechter en een fles. Deze hulpmiddelen zijn bij een apotheek te verkrijgen. U moet dan rekenen op ongeveer f 25,00 tot f 30,00 aan kosten. Om de neerslag nauwkeurig te bepalen op 0,1 mm gaat u als volgt te werk. Meet de diameter (binnenzijde rand) van de regenmeter. Het oppervlak is dan pi x r x r. (pi=3,14....; r = straal of halve diameter). Omdat het watervolume bekend is en het opvang oppervlak van de regenmeter, volgt uit: inhoud / oppervlak = hoogte. De hoogte is dan de hoeveelheid neerslag. Let er wel op dat u de eenheden gelijk houdt. Het bijgesloten bestand <regenmeter.xls> is een hulpmiddel voor het bepalen van de neerslag op deze methode. Na het invullen van een aantal standaardwaarden kan op een eenvoudige wijze de neerslag bepaald worden.

Voorkomen van overmatige verdamping
Over het algemeen worden door de deelnemers 'open regenmeters' gebruikt. Deze hebben de handicap dat het water er vrij snel uit kan verdampen, vooral bij droog en warm weer of als de zon erop kan schijnen. Zo kan het gebeuren dat er 's morgens, na een nachtelijke regenbui bijvoorbeeld 8 mm in uw regenmeter zit en 's avonds bij aflezing nog maar 4 mm of wellicht nog minder. Dit verstoort natuurlijk de meetreeks. Het verdampingsprobleem is vrij eenvoudig te ondervangen voor de prijs van een paar kwartjes. We halen bij de Blokker of de Hema de kleinste plastiek trechter die er te vinden is en snijden er het handvat met een mesje vanaf. Dit trechtertje leggen we in binnenopening van de regenmeter. Komt de trechter boven de bovenste rand van regenmeter uit, dan kunnen we ook nog de trechter wat inkorten. De foto geeft een voorbeeld van de uiteindelijke opstelling.

WINTERSE NEERSLAG METEN

In de winter is er kans op sneeuw, ijzel, hagel en korrelsneeuw. Het sneeuwt niet zo vaak in ons land. Bijgaande handelingen kosten nauwelijks enige moeite en zijn bedoeld om u enige hulp te geven voor ongewone winterse neerslagmetingen. Eerst een overzicht van winterse neerslag:

  • Sneeuw: Bevroren neerslag in de vorm van kristallen,
  • IJzel is regen die op de grond bevriest;
  • IJsregen is in de lucht bevroren regen,
  • Hagel: Glazige, meest licht doorschijnende melkwitte korrels (niet samendrukbaar),
  • Korrelsneeuw: Witte korrels (enige mate samendrukbaar).

Ten behoeve van de neerslaghoeveelheden moet daarom het watergehalte van bevroren vormen van neerslag gemeten worden. Dit kan als volgt worden gedaan:

Sneeuw
Als het gesneeuwd heeft dan zoekt u een stuk sneeuw op met een egale bedekking. Geen sneeuwduinen e.d. Druk de regenmeter op de kop in de sneeuwlaag tot de bodem. Draai daarna de regenmeter met inhoud weer om en smelt de sneeuw binnenshuis. U kunt vervolgens op de normale wijze de neerslaghoeveelheid bepalen.
Als u wilt kunt u ook de sneeuwhoogte meten om 19:00 (MET) of 20:00 (MEZT). Dit doen we tot op 1 cm nauwkeurig. Doet u hier aan mee, dan verwachten we dat u het gehele sneeuwseizoen (01/11 t/m 30/04) melding maakt van de gemeten sneeuwhoogte. Ligt er op een ander deel van de dag sneeuw op straat, dan kunt u hier ook melding van maken. Geef dan ook de tijd op. Om te meten zoekt u een egaal stuk sneeuwbedekking op en meet op ten minste drie plaatsen de sneeuw. Het gemiddelde is een goede maat voor de sneeuwhoogte. Elke duimstok is geschikt. De metingen kunt u kwijt in het veld "opmerkingen" van het invulschema.

Tip 1: Om de sneeuw sneller te laten smelten kunt u een bekende hoeveelheid water in de regenmeter met sneeuw kiepen. Nadat de sneeuw gesmolten is trekt u deze er weer vanaf.
Tip 2: Leg een stuk karton op grond als het gaat sneeuwen. Bij omdraaien van de regenmeter met behulp van het karton zal de inhoud er minder snel uitvallen.
Tip 3: Leg het stuk karton vervolgens op de sneeuw. Zo weet u waar de vers gevallen sneeuw de volgende dag begint.

IJzel, hagel en korrelsneeuw
Jzel, hagel en korrelsneeuw kunt u op dezelfde wijze smelten als sneeuw.

Tip: Smeer de regenmeter aan de buitenkant in met vaseline. Dit verkleint de kans op vastvriezen van de regenmeter door vorst, ijzel of ijsregen.

VERWERKEN VAN DE GEGEVENS

GEBRUIK VAN HET SPREADSHEETSCHEMA

Neerslag wordt ingevuld met komma als decimaalteken. Geen neerslag is 0,0; geen waarneming is blanco. Data voorlopig opgeven als DD-MM-JJJJ; dus 15-11-2005.

Tip: Als de kolom niet breed genoeg is geeft deze als waarde #####. Dit kunt u deze aanpassen. Ga met de muis op een scheidingvlak staan tussen kolommen op de kolom aanwijzer (Dit is de balk met A, B, C, etc). Beweeg de muis naar links of rechts. Hierdoor wordt de kolom smaller of breder.

Het kan voorkomen dat een neerslagperiode over de aftappingstijd heenloopt. Het regent bijvoorbeeld van 18:00 tot 21:00 uur. Een deel van de neerslag hoort dus bij vandaag en een ander deel bij de volgende dag. Dit is vervelend als er een buienlijn overtrekt, waarbij het ZW-deel van de provincie de neerslag voor aftappingstijd te verwerken krijgt, het centrale deel rond aftapping en het NO-deel pas na aftapping van die dag. Dit is niet te voorkomen, maar om dat enigszins te ondervangen is een memoveld toegevoegd. Hier kunt u in 255 tekens (incl. spaties en leestekens) een korte opmerking kwijt over bijvoorbeeld tijdstippen van neerslag, onweer, e.d. Dit maakt nadere analyse wat eenvoudiger.

HET VERZENDEN VAN DE GEGEVENS

Elke zondagavond na 20:00 worden de gegevens verzameld en ingelezen in de database. Elke periode loopt van Zondag t/m Zaterdag met aftappingen gedaan om 19:00 (MET) of 20:00 (MEZT). Deze moeten dus op zondag voor 20:00 gepost worden. Mocht u onverhoopt niet in de gelegenheid zijn een rapport op tijd te versturen, dan graag twee of meerdere weken combineren in één overzicht.
Telkens wordt aangegeven dat de download heeft plaatsgevonden. Insturen van de waarnemingen uitsluitend via e-mail. Alle andere opmerkingen en berichten aan het algemene e-mail adres.
Ook als het de gehele week droog geweest is, toch het ingevulde bestand insturen. Geen neerslag is ook een waarde en moet als zodanig ook verwerkt worden.
Heeft u uw weekstaat ingevuld, dan geeft u deze een unieke naam, waaruit blijkt dat deze van uw station afkomstig is, eventueel met weeknummer. Niets aan de kolomnamen of vooraf ingevulde velden veranderen. Dit maakt een automatische verwerking van de gegevens mogelijk.
Er zijn veel deelnemers aan dit project. Daarom is alles zoveel mogelijk geautomatiseerd. Dit maakt een soepele verwerking van gegevens mogelijk. Toch kunnen er onverhoopt fouten optreden. Wanneer dit gebeurt ontvangt u een foutmelding met een opmerking hoe deze fout in de toekomst kan worden voorkomen. Deze gegevens worden overigens wel gewoon verwerkt. Maar door fouten in rapportages kan er vertraging optreden in de verwerking van deze gegevens en terugkoppeling naar alle deelnemers.

DATA

Deelnemende medewerkers kunnen op deze pagina de meest recente waarnemingen en bijgewerkte archieven downloaden. De bestanden zijn wachtwoord beveiligd en derhalve alleen voor onze medewerkers toegankelijk. Het archief gaat tot maximaal één jaar terug. In juli 1999 zijn de officiële waarnemingen begonnen, van eerdere maanden zijn geen gegevens beschikbaar.
De bestanden zijn gecomprimeerd (*.zip) en bevatten na het uitpakken een databestand in Exel 5 formaat en een stationslijst in ASCII formaat. Deze gegevens kunt rechtstreeks openen in Excel of Notepad. Raadpleeg eventueel de helpfunctie of de handleiding van het programma.